---

Το 1922 δημοσιεύθηκε το θεατρικό έργο του Τσέχου συγγραφέα Κάρελ Τσάπεκ (Karel Čapek)⁽¹⁾ με τίτλο «Υπόθεση Μακροπούλου» – αργότερα μεταφέρθηκε και στην όπερα με μουσική του Λέος Γιανάτσεκ (Leoš Janáček) – που αφηγείται την ιστορία μιας γυναίκας της Ελίνας Μακροπούλου, της οποίας ο πατέρας, προσωπικός γιατρός ενός αυτοκράτορα της Ευρώπης του 16ου αιώνα, εφηύρε το ελιξήριο της ζωής και αποφάσισε να κάνει την πρώτη δοκιμή στην κόρη του.

Το ελιξίριο αποδείχθηκε όντως θαυματουργό αλλά, όπως όλα τα φάρμακα, έπρεπε να λαμβάνεται τακτικά για να έχει διαρκή αποτελέσματα. Παίρνοντας συστηματικά το φάρμακο του πατέρα της, η Ελίνα έφτασε 342 χρονών. Όμως αυτή η μακροβιότητα την οδήγησε σε ένα τέλμα ανίας και απόγνωσης, κάνοντάς την να χάσει κάθε ενδιαφέρον για τον κόσμο και αφαιρώντας το νόημα από τη ζωή της. Έχοντας μείνει μόνη, με όλους τους φίλους της να έχουν πεθάνει προ πολλού, η υπεραιωνόβια ηρωίδα σταματάει να παίρνει το ελιξίριο και πεθαίνει. Στο τέλος του έργου, κάποιοι αποφασίζουν να καταστρέψουν το ελιξίριο της ζωής, αψηφώντας τις έντονες διαμαρτυρίες μιας μερίδας ηλικιωμένων.

Queen – ‘Who Wants To Live Forever’ ⁽²⁾

 

Εμπνευσμένος από το έργο του Τσάπεκ, ο άγγλος φιλόσοφος Μπέρναρντ Ουίλιαμς (Bernard Williams) επιχείρησε να διερευνήσει το κατά πόσον η αθανασία θα ήταν ευλογία ή κατάρα. Όπως και άλλοι φιλόσοφοι που μελέτησαν αντικειμενικά το συγκεκριμένο θέμα, προσπαθώντας να μείνουν ανεπηρέαστοι από παραδοσιακές θρησκευτικές αντιλήψεις και προσδοκίες, ο Ουίλιαμς καταλήγει στο συμπέρασμα πως η αιώνια ζωή θα ήταν δίκοπο μαχαίρι. Αν και θα ήθελε, όπως λέει, να μπορούσε να παρατείνει κάποιες πεπερασμένες περιόδους της ζωής του, η προοπτική της αθανασίας θα αποτελούσε καταδίκη σε μια αιώνια ύπαρξη ανούσιας επανάληψης, ανίας και déjà vu. Αν και διατηρεί κάποιες επιφυλάξεις, ο Ουίλιαμς συμπεραίνει ότι τελικά, παρ’ ότι η επιθυμία του για ζωή είναι πολύ ισχυρή,

«η προοπτική μιας αιώνιας ζωής θα ήταν αβάσταχτη. Όπως φαίνεται και στην περίπτωση της Ελίνας Μακροπούλου, αυτό θα οφειλόταν εν μέρει στην απουσία της επιθυμίας … Κάποια στιγμή, θα κατέληγα να βαριέμαι τον ίδιο μου εαυτό και θα είχα κάθε λόγο να πεθάνω πριν συμβεί αυτό. Πριν όμως φτάσω σ’ αυτό το σημείο, θα είχα πολλούς λόγους να μην θέλω να πεθάνω. Σε τελική ανάλυση, πάντως, σε αντίθεση με την Ελίνα Μακροπούλου, ίσως θα έπρεπε να αισθανόμαστε τυχεροί που έχουμε τη δυνατότητα να πεθάνουμε.»

Εξάλλου, η λανθάνουσα υπόθεση πως, σε ένα άπειρο μέλλον, ο κάθε άνθρωπος θα μπορούσε να εξαντλήσει με τη διανοητική του δραστηριότητα ολόκληρη τη σφαίρα του επιστητού δεν είναι απόλυτα πειστική. Κατ’ αρχάς διότι δεν γνωρίζουμε αν οι νόμοι που διέπουν το σύμπαν ή που μπορούν να προκύψουν μέσα σ’ αυτό είναι άπειροι ή πεπερασμένοι σε αριθμό. Και κατά δεύτερον γιατί, αν είναι άπειροι, δεν ξέρουμε σε ποια τάξη του απείρου ανήκουν.

Ενώ, για παράδειγμα, ξέρουμε ότι τα μαθηματικά είναι άπειρα – το πλήθος των νέων δομών που μπορούν να προκύψουν από τις ήδη γνωστές είναι απεριόριστο – , δεν γνωρίζουμε αν τα νέα στοιχεία που θα αποκαλύπτουμε δεν είναι απλώς παραλλαγές αυτών που ήδη γνωρίζουμε. Κατά πάσα πιθανότητα, πάντως, το στοιχείο της ανακάλυψης δεν θα χαθεί ποτέ από τη μαθηματική έρευνα, γιατί κάθε μαθηματική πρόταση είναι μια μη-αποκρίσιμη πρόταση του Γκέντελ, μια πρόταση δηλαδή που κανένας υπολογιστής δεν μπορεί να επαληθεύσει ή να διαψεύσει, ακόμη κι αν την επεξεργάζεται επ’ άπειρον ….
ΠΗΓΗ: “ΑΠΕΙΡΟ, Τα μαθηματικά της αθανασίας”, John D. Barrow, εκδόσεις Τραυλός 

⁽¹⁾ Ο Karel Čapek έγινε παγκοσμίως γνωστός με το δράμα επιστημονικής φαντασίας «Rossums Universal Robots» (1920), όπου για πρώτη φορά χρησιμοποιείται η λέξη ρομπότ, που προκύπτει από την τσέχικη λέξη «robota», δηλαδή εργασία

⁽²⁾ Το ‘Who Wants To Live Forever’ είναι σύνθεση του Brian May που ακούγεται στην ταινία «Highlander». O Brian May, εκτός από μέλος του συγκροτήματος των Queen, υπήρξε και αστροφυσικός, απλά ολοκλήρωσε την διδακτορική του διατριβή λίγο αργά. To ‘Bohemian Rhapsody’ που ακολουθεί είναι ένα από τα πιο χαρακτηριστικά τραγούδια των Queen:

 

ΠΗΓΗ: http://physicsgg.me